Troeven en uitdagingen van het autovrij maken van de Centrale Lanen

Het wetenshappelijk tijdschrift Brussels Studies heeft een synthesenota van het BSI-Brussels Centre Observatory (BSI-BCO) gepubliceerd. Op basis van een aantal vaststellingen uit de wetenschappelijke literatuur en specifieke kennis over de Brusselse casus licht hun synthesenota de vier hoofduitdagingen en debatten toe waarmee de herinrichting van het stadscentrum wordt geconfronteerd.

De Brusselse voetgangerszone is echter meer dan enkel een herinrichting van de openbare ruimte: ze is verweven met meerdere aspecten en ruimtelijke schaalniveaus van de structurering van de stad. Bovendien biedt ze belangrijke troeven voor het stadscentrum, maar ook voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest (BHG) en de Brusselsese metropool. Wil het project inzetten op de toekomst, is een constructief debat nodig dat voorbijgaat aan de polemiek , inzet op het ruimere gebied dan enkel de Brusselse voetgangerszone. Vanuit die invalshoek bundelen de onderzoekers van het Brussels Studies Institute de krachten in het kader van het Brussels Centre Observatory (BSI-BCO). Het coördinatieteam van het BSI-BCO (Eric Corijn, Michel Hubert, Julie Neuwels, Margaux Hardy, Sofie Vermeulen en Joost Vaesen) vat in nummer 115 van het wetenschappelijk tijdschrift Brussels Studies de eerste onderzoeksactiviteiten samen, op basis van de bijdrage van een twintigtal onderzoekers. De volledige nota’s kan je raadplegen op de website van het BSI-BCO.

Ervaringen uit binnen- en buitenland tonen dat voetgangerszones de openbare ruimte fundamenteel en in positieve zin kunnen transformeren, door hun impact op sociale, economische, ecologische en culturele aspecten. Toch benadrukken de onderzoekers dat het succes van dergelijke projecten niet eenvoudig is, o.a. door de institutionele versnippering, de machtsverhoudingen, tekortkomingen in de aangewende beleidsinstrumenten of onduidelijke doelstellingen.

Op basis van een aantal vaststellingen uit de wetenschappelijke literatuur en specifieke kennis over de Brusselse casus licht hun synthesenota de vier hoofduitdagingen en debatten toe waarmee de herinrichting van het stadscentrum wordt geconfronteerd. Volgens hen is het nodig om

(1) het ruimtelijk ontwerpplan aan te vullen met het immateriële: dat kan door de verschillende sferen van de omgeving te verduidelijken maar ook de bestaande sociale, commerciële en artistieke activiteiten in het stadscentrum, en meer bepaald in de Brusselse voetgangerszone meer richting te geven;

(2) het stadsproject in te bedden in een meerschalige stadsvisie en beter te verbinden met de verschillende (lokale, gewestelijke en metropolitane) plannen rond mobiliteit, milieu, huisvesting, handel, …;

(3) de krachten meer te bundelen rond het stadsproject door betere en kwalitatieve informatie en communicatie maar ook participatie en coproductie;

(4) de verwachtte paradigmaverschuiving ingzet door de voetgangerzone beter toe te lichten en het openbaar debat rond de onderliggende stadsvisie te openen, maar ook zo snel mogelijk over te gaan tot de uitvoering van het voetgangersproject.

Gezien de omvang van het project en de vele uitdagingen, actoren, instrumenten en actieschalen dient het beheer van dit grote stadsproject volgens de coördinatoren van het observatorium dringend verbeterd te worden. Ze dringen in het bijzonder aan op de invoering van een transversale operationele structuur in de schooten van de stad, die gecoördineerd wordt door een ‘intendant’ met een erkende legitimiteit en autoriteit; de organisatie van gestructureerd overleg met lokale actoren; en de oprichting van een “kwaliteitskamer” die bestaat uit erkende experts en vertegenwoordigers van de verschillende betrokken beleidsniveaus (Stad, Gewest, Beliris, …) en toeziet op realiseren van de doelstellingen en de kwaliteitsvolle uitvoering van het project.

Deze methode wordt al meer dan tien jaar met succes toegepast in vele Europese steden, zoals Amsterdam, Antwerpen en Zürich. Waarom dus ook niet in Brussel? Als iedereen zijn steentje bijdraagt, zijn de recente politieke veranderingen in de Stad misschien een kans om dit absoluut noodzakelijke renovatieproject in het Brusselse stadscentrum een nieuwe impuls te geven …